پایان نامه فرسایش خاک

هر آنگه از خاكزیان و دنیای زنده خاك سخنی به میان‌آید . نظرها به موجودات بزرگ خاكی ، به ویژه انسانها معطوف می گردد . با كمی دقت و تفحص در این باره مشاهده می شود كه قسمت اعظم حیات به دنیای زنده غی قابل روئیت در خاك تعلق دارد و نقش انها در مقایسه با موجودات بزرگ ، غیر قابل قیاس است . طبیعتی كه در آن زندگی می كنیم دارای شرایط ویژه ای است كه برقراری حیات را در آن ممكن می سازد و تدام حیات به ثبات این شرایط و ثبات این شرایط به توازن بیولوژیكی بستگی دارد .

پیشرفت علم موجب گسترش تكنولوژیكی در زمینه های مختلف اعم از میكانیكی و شیمیایی گردید كه كشاورزی كاربردی نیز از آن بی بهره نمانده است . بكار گیری این تكنولوژی در كشاورزی مستلزم آشنایی كافی با خاك و تمام متعلقات آن اعم از جندار و بی جان ، اتمسفر و گاز های موجود در آن و هم چنین شرایط زیست محیطی است . در غیر اینصورت نتیجه آن از هم پاشیدگی توازن بیولوژیكی و تغییر شرایط لازم برای حیات است . نازك شدن لایه اوزن در استراتوسفر و پارگی آن در بعضی از نقاط ، ایجاد بارانهای اسیدی ،‌آلودگی آبهای زیر زمینی و افزایش و گسترش روز افزون بیماریهای گیاهی حاصل این عدم توجه و آشنایی است . بنا براین كسب اطلاعات بیشتر در زمینه های مختلف علوم كشاورزی لازم بوده و چشم پوشیدن از موفقیت های زودگذر كه از طریق مصرف سموم و غیره حاصل می شود ، برای حفظ محیط زیست ، ضروری است . 1

پیشگفتار :‌

خاك یكی از مهمترین منابع طبیعی و عوامل تولید است . روزبه روز كه بر تعاددا جمعیت جهان افزوده می شود و قدرت خرید مردم بالا می رود و بشر مترقی می گردد ، توقعات انسان از این منبع بزرگ طبیعی و عامل مهم تولید بیشتر می شود .

انسان برای تامین نیاز مندیهای گونانگون و فراوان خود مجبور است از یك طرف با استعمال كود شیمیایی زیاد ، آبیاری فراوان ، مصرف سموم حشره كش ، استفاده از ماشین آلات كشاورزی و دیگر امكانات و وسائل ، درآمد را در واحد سطح زمینهائی كه تا كنون به زیر كشت رفته است افزایش دهد . از طرف دیگر باسكوبندی دامنه كوه ها و تبدیل مراتع و زمینهای جنگلی به زمینهای زراعتی و همچنین تامین آب بیشتر و استفاده از مواد شیمیایی و غیره ، ارتفاعات و زمینهای بایر و كویری را به زیر كشت بگیرد و به این معنی طریق بر سطح زمینهای زراعتی خود بیفزاید .

شواهد نشان می دهد ، زمین از موقعی كه مورد بهره برداری انسان قرار گرفته است ، حاصلخیزی آن بر اثر عدم توجه و اقدامات نامناسب كاهش می یابد .

انسان براثر كشت متوالی یك نوع محصول در سالهای متمادی یا عدم رعایت تناوب صحیح در زراعت و همچنین جمع آوری بقایای محصول (ماده آلی) و سوزاندن آن و تعلیف احشام در مزارع پس از جمع آوری محصول و خلاصه استفاده بیش از حد از زمین بدون دادن كود و تقویت آن و دیگر اقدامات نامناسب و نابجا باعث فقیر شدن خاك از لحاظ مواد غذائی و مواد آلی و نامرغوب شدن بافت ان ، و در نتیجه كاهش شدید حاصلخیزی خاك شده است .

انسان در بسیاری از مناطق جهان بر اثر آبیاری زیاد با آب نامناسب و شور ، باعث شور شدن سطح وسعی از زمینهای غیر شور شده است . منابع زیادی دردست است كه در بسیاری از كشور ها ، منجمله هندوستان ،‌پاكستان ، مصر و ایران به ویژه از نیمه دوم قرن نوزدهم كه آبیاری شیاری معمول شد ، سطحها وسعی از زمینهائی كه روزی از حاصلخیز ترین خاكها بوده است ، بر اثر آبیاری بی رویه با آبهای نا مناسب ، حاصلخیزی خود را از دست داده و به كلی ویران و متروك شده است (40ص376)‌. همچنین زمینهای بایر و شوری كه پیشینیان با هزران زحمت و صرف هزینه زیاد آباد و قابل استفاده كرده بودند ، بر اثر عدم اطلاع عاملین بعدی از اصول صحیح كشاورزی ، مجددا شور و ویران شده است .

انسان بر اثر قطع بی رویه به اشجار چرای بیش از حد و بیموقع دام درمرتع و كندن بوته ها و درختان به عنوان ماده سوختنی و غیره نیز كاشتن گیاهان وجینی مانند چغندر ، پنبه ،  وغیره در سالهای متمادی ، موجب كاهش یا نابودی پوشش زنده خاك و هوموس یعنی مهمترین عامل حفظ كننده خاك شده است . بدیهی است كه خاك با از بین رفتن پوشش زنده و هوموس آن در معرض فرسایش شدید قرارمی گیرد و اثر های شوم فرسایش در كاهش حاصلخیزی خاكها ، پر شدن سرع سدها كم شدن ذخیره آبی كشور ، متغیر و ناثابت بودن آبهای سطحی و بروز فصول كم آبی و همچنین پیشروی كویر ها و مدفون گشتن مزارع و منازل در زیر شنهای روان و خلاصه در خرابی وضع طبیعی ،‌اقتصادی و اجتماعی ظاهر می شود .

انسان با مصرف انواع مختلف كود ها شمیایی و به كار بردن سموم حشره كش و علف كش به منظور بالا بردن سطح تولیدات كشاورزی در جهت رفع نیازمندیهای گوناگون خود باعث آلودگی خاك شده است .

انسان همانطور كه به خاطر بهره گیری بیشتر از زمین ، باعث اینهمه تغییرات زیانبخش كیفی و كمی خاكها شده است ، از وقتی كه به اشتباهات خود پی برده و متوجه شده است كه با این اعمال بی رویه خود ، خاك را دارد به نابودی می كشاند برای جلوگیری از تغییرات نامطلوب و تخریب بیشتر خاك درصدد یافتن راه های مبارزه با آن بر آمده و خوشبختانه نامطلوب و تخریب بیشتر خاك در صدد یافتن راه های مبارزه با آن بر آمده و خوشبختانه راه های مناسبی هم پیدا كرده است كه در سالهای اخیر به آن توجه زیادی می شود . 1

مقدمه                                                                                               1         

پیشگفتار                                                                                           2

فصل اول «تشكیل خاك»

1-   تشكیل ساختمان خاك                                                                  5

2-   عوامل بیولوژیكی در تشكیل خاك                                                  11

3-   بافت خاك                                                                              12

4-   تكامل خاك                                                                             14

فصل دوم «خواص خاك»

1-   خواص فیزیكی خاك                                                                 17

2-   تركیب شیمیایی خاك                                                                 20

3-   مواد آبی خاك                                                                          22

4-   مواد معدنی خاك                                                                      25

فصل سوم «فعالیت خاك و رابطه خاك با فاكتور های محیط زیستی»

1-   روشهای تعیین درجه فعالیت بیولوژیكی خاك                                   30

2-   اندازه گیری درجه فعالت انزیم در خاك                                          30   

3-   اندازه گیری تنفس خاك                                                             32

4-   تهویه خاك                                                                             33

5-   دمای خاك                                                                              36

6-   واكنش خاك                                                                            36

7-   استركتور خاك و فضای حیاتی                                                      38

فصل چهارم «خاكهای مناسب در چند گیاه مختلف»

1-   فراهم نمودن شرایط مناسب د رخاك                                               42

2-   پیدایش خاك زراعتی                                                                 43

3-   خاك مناسب زراعت چغندر قند                                                    43

4-   چغندر قند                                                                             44

5-   خاك ماسب پنبه                                                                      44

6-   خاك مناسب كنف                                                                    45

فصل پنجم «اهمیت خاك»

1-   خاك تا چه حد زنده و فعال است                                                 48

2-   اهمیت خاك از نظر كشاورزی                                                      49

3-   طبقات خاك از نظر كشاورزی                                                     50

فصل ششم «عناصر موجود در خاك»

1-   گوگرد خاك                                                                           52

2-   فسفر خاك                                                                             55

3-   پتاسیم خاك                                                                            56

4-   كلسیم خاك                                                                            57

5-   منیزیم خاك                                                                            59

6-   آهن خاك                                                                               60

7-   منگنز خاك                                                                             61

8-   مس خاك                                                                               62

فصل هفت «مشخصات مهمترین خاكهای متداول جهان»

1-   خاك خام                                                                               65

2-   رانكر                                                                                    65

3-   اندسینا                                                                                   66

4-   پارارندسینا                                                                              68

5-   ترافوسكا                                                                                69

6-   خاكهای غرقابی                                                                       70

7-   خاكهای دست ساز                                                                   71

فصل هشت «خاكهای مناطق گرم و خشك»

1-   عومال تشكیل دهنده خاك نواحی خشك                                      73

2-   ویژگی های كشاورزی در خاك مناطق خشك                                 74

3-   طبقه بندی خاكهای مناطق و مناطق وابسته به آن                               75

4-   انواع خاكهای مناطق گرم و خشك

    انواع خاكهای مناطق گرم و خشك اورتیز دل                                 75

    انواع خاكهای مناطق گرم و خشك لاتوز دل                                 76

    انواع خاكهای مناطق گرم و خشك پلاستوزدل                                77

    انواع خاكهای مناطق گرم و خشك تراروز                                     77

5-   خاكهای كویری                                                                       80

6-   خاكهای شور و قلیا                                                                   80

7-   اثر های نامطلوب شوری خاك                                                      82

فصل دهم «حاصلخیزی و حفاظت خاك»

1-   حاصلخیزی خاك و طریقه حفظ آن                                                87

2-   جنبه های حیاتی حاصلخیزی خاك                                                 88

3-   فرسایس و حفاظت خاك                                                             88

منابع و مآخذ                                                                                    95